تصویر بالا چه احساسی در شما ایجاد می کند؟ چندش آور است یا فراتر از آن، باعث حالت تهوع تان می شود؟ یا شاید هم آن را زیبا قلمداد می کنید و طبیعت را ستایش می کنید؟ هر چه که هست، این تصویر می تواند به راحتی توضیحاتی پیرامون بیماری ترایپوفوبیا یا ترس از حفره، عمدتا حفره های نامتقارن و نابرابر، ارائه دهد.
در ارتباط با این مسئله، سال 2013 تحقیق روانشناسانه ای صورت گرفت که یکی از شرکت کنندگان در آن می گفت: «من واقعا نمی توانم حفره های کوچک، نابرابر و نامتقارن که کنار یکدیگر قرار گرفته اند را ببینم. آن ها باعث می شوند که بالا بیاورم، گریه کنم و تمام بدنم عمیقا بلرزد.»
اگر چه این فوبیا «ترس از حفره ها» خطاب می شود، اما محققین با پژوهش های بیشتر متوجه می شوند که مسئله در حد فوبیا جدی گرفته نشده و حتی جوامع روانشناسی آن را به رسمیت نشناخته اند.
آرنولد ویلکینز از دانسگاه Essex در ایمیلی به Tech Insider می گوید: «ترایپوفوبیا بیشتر شبیه حس نفرت است تا ترس. حس انزجار از گروه اشیاء ایجاد می شود و این اشیاء لزوما حفره نیستند، برخلاف نام ترایپوفوبیا.»
در حقیقت، ترایپوفوبیا از دو واژه ترایپو و فوبیا تشکیل شده که اولی به معنای حفره و دومی به معنای ترس و واهمه است. ویلکینز می گوید وقتی کسی که ترایپوفوبیا داشته باشد به این تصاویر نگاه کند، تپش قلب اش بالا گرفته و قسمت هایی از مغزش به کار می افتند و وی را به واکنش نشان دادن وا می دارند.
در ادامه با دیجیاتو همراه باشید.
ویلکینز و همکارش جف کول، اولین بار نظر خود را پیرامون ترایپوفوبیا در سال 2013 منتشر کردند با این تئوری که چنین اتفاقی می تواند ریشه در بیولوژی داشته باشد، به این خاطر که چنین الگوهایی در طبیعت نشانگر خطر بوده اند.
برای شناسایی این آثار، محققین به تحلیل و تجزیه تصاویری که روی سایت های مرتبط با ترایپوفوبیا یافت می شد پرداختند و تفاوت ها را در نظر گرفتند. وقتی که یکی از ترایفوبیک ها در مصاحبه اش به ترس از حلقه های آبی روی بدن اختاپوس اشاره کرد، کول می گوید در آن لحظه متوجه همه چیز شدیم. در حقیقت علت ترس وی از این حفره ها، زهرآگین بودن اختاپوس است، زهری که می تواند یک انسان سالم را در مدت زمانی اندک از پای در آورد.
در تصویر زیر می توانید حلقه های آبی را روی بدن این اختاپوس مشاهده کنید:
آن ها سپس به جمع آوری لیستی از موجودات خطرناک با الگوهای این مدلی گشتند تا ببینند کدام یک از مصاحبه شونده ها نسبت به آن واکنش نشان می دهند. از ماهی ها گرفته تا چند مدل عقرب و مار در این لیست حاضر بودند.
برای مثال، بادکنک ماهی ها، زمانی که احساس خطر کنند، خود را باد می کنند. این بادکنک ماهی، دومین مهره دار خطرناک دنیاست و زهر بسیار قدرتمندی روی پوست و درون شش های خود دارد.
قورباغه های زهرآگین نیز همانطور که از نام شان پیداست زهرآگین هستند:
حتی یک لمس ساده و گزندی کوچک از حلزون درنده دریایی قیفی بی الگو می تواند کار انسان را یک سره کند:
هیچ یک از این تصاویر شما را مشمئز می کند؟
پژوهشگران نامبرده پس از بررسی این موجودات متوجه شدند که برخی از آن ها، الگوهایی روی بدن خود دارند که مشابه حس ترس از حفره ها را ایجاد می کند. آن ها فکر می کنند این احساس ترس ریشه در DNA انسان ها دارد و این حس به گونه ای در DNA نهادینه شده که از حیوانات سمی باید ترسید.
کول در تحقیق منتشر شده سال 2013 می نویسد: «شاید یک بخش تکاملی از مغز به ما می گوید که در حال نگاه کردن به یک حیوان خطرناک هستیم.» و حس ترس و به عبارتی نفرت از اینجا نشات می گیرد.
نکته جالب در مورد تحقیق آن ها این است که گفته شده اگرچه تعداد کمی ترایپوفوبیا دارند اما آن هایی هم که احساس بسیار بدی دریافت نمی کردند، همچنان به این تصاویر حس خوبی نداشتند.
تقریبا 15 درصد از تمام افراد حاضر در نظر سنجی نسبت به این تصاویر حساس شدند که از این تعداد 11 درصد مردان و 18 درصد زنان بودند. یکی از دانشجویان ویلکینز که شدیدا از این حفره ها واهمه داشت در این تحقیق به اساتید خود کمک می کرد. در پژوهش جدیدشان، آن ها راهکاری توسعه دادند تا راحت تر بتوان واکنش افراد نسبت به تصاویر را اندازه گرفت.
آن ها فهمیدند تصاویر این مدلی، کاراکتر دیگر و چهره ای متفاوت از طبیعت را به نمایش می گذارند که تضادهای رنگی جالبی به وجود آورده اند و اگر عمقی تر بخواهیم بررسی کنیم، حفره ها شمایل متفاوتی به وجود می آورند که در الگوهای طبیعت خاص محسوب می شوند.
سپس با استفاده از بالا و پایین بردن کنتراست یه تصویر و عمق بخشیدن به رنگ و روح آن، قادر بودند میزان واهمه انگیز بودن یک تصویر را کاهش دهند. برای مثال تصویر زیر کاملا بیانگر موضوع است.
تصویر سمت راست ممکن است برای 15 درصد مذکور حس ترس را ایجاد کند اما تصویر فیلتر شده ی سمت چپ به میزان قابل توجهی بدون مورد است.
بسیاری از تصاویر، حس مشمئز کننده ای در پی داشتند اما آنچه که این احساس را ایجاد می کرد چیزهای دیگری بوده و نه صرفا حفره های نامتقارن. بنابراین پژوهشگران معتقدند عبارت فوبیا یا ترس از حفره، به صورت کلی این شرایط را توصیف نمی کند.
