پیش بینی آینده همیشه درست از آب در نمی‌آید!...با ما به ادامه مطلب بیایید...
بیگ بنگ: تاریخ علم مملو است از پیش بینی های هوشمندانه یا آینده نگری‌های اعجاب انگیز نوابغ و دانشمندان و مخترعان. در روزگاری که تصور اختراع زیردریایی یا هلی‌کوپتر، سفر به ماه یا سیستم‌های ارتباطی مانند اسکایپ یا تلفن همراه برای پیشینیان ما غیرممکن بود، تنها عده‌ای با بهره‌گیری از قوه خلاقانه و ابتکار و نبوغ می‌توانستند تکنولوژی‌ها و رویدادهای آینده علمی را به‌صورت محدود پیش‌بینی کنند.
مطالعه تاریخ علم به ما نشان می دهد که بسیاری این پیش‌بینی‌ها که در آرشیو نشریات قدیمی علمی در دسترس هستند، اشتباه از آب در آمده‌اند. تعدادی از آنها اما بسیار به فناوری ها و یافته‌های علمی روزگار ما نزدیک هستند یا صرف نظر از جزئیات، دقیقا شبیه به فناوری‌های زمان ما هستند. برخی از این پیش بینی‌ها در واقع بر مبنای باورهای دانشمندان در همان عصر و منطبق با پارادایم علمی رایج همان دوره بیان می‌شدند و به همین جهت؛ عذر بسیاری از دانشمندان و فیلسوفان و مخترعان بزرگ بابت پیش بینی‌های خطا موجه است. البته گاهی برای اثبات نادرستی برخی عقاید، صدها و هزاران سال زمان لازم است و برخی از نظریات نیز در کشاکش دوران پس از گذشت قرن‌ها رد و تایید، دوباره اثبات می‌شود.
مثلا باور ارسطویی مبنی برای اینکه جرم سنگین‌تر سریع‌تر از جرم سبک‌تر به زمین می‌رسد، برای حدود دو هزار سال، در جامعه علمی پذیرفته شده بود. یا ایده نیوتن مبنی بر وجود اتر برای انتشار نور تا حدود ۳۰۰ سال تا زمان آزمایش مایکلسون و مورلی در اوایل قرن بیستم کاملا بدیهی و پذیرفته شده بود. یا به عنوان مثال برای سالیان دراز ، جامعه علمی وجود شهاب سنگ را ناممکن می‌دانست. مثلاً لاوازیه استدلال می‌کرد که سنگ‌ها نمی‌توانند از آسمان فرو افتند، چون چیزی در آنجا نیست. توماس جفرسون نیز پس از خواندن گزارش دو استاد هاروارد چنین بیان کرد: «من فرو افتادن دو استاد یانکی از آسمان را ممکن‌تر از افتادن سنگ‌ها باور می‌کنم!»
سی جی دوکاس (C.J.Ducasse) فیلسوف، حدود ۲۰۰ سال پیش نوشت که امکان شنیده شدن صدای افراد در دو سوی آتلانتیک ظاهرا از نظر فیزیکی ناممکن است. مردم آن زمان تصور می‌کردند که تنها راه این کار استفاده از هوا به عنوان وسیله مخابره صداست و هوا نمی‌تواند پیامی را به این دوردستی حمل کند! آنها حتی نمی‌توانستند تصور کنند که می‌توان از خط تلفن یا امواج رادیویی بهره برد و صدا را در آن سوی آتلانتیک شنید. نمونه‌ها و مثال‌های تاریخی از پیش‌بینی‌های درست و نادرست آینده فناوری فراوانند. مثلا توماس. جی. واتسون مدیر IBM در سال ۱۹۴۳ اعلام کرد: «فکر می‌کنم در سراسر جهان به پنج دستگاه کامپیوتر نیاز باشد.» امروزه ما به این پیش بینی می‌خندیم و از چنین اظهارنظرهایی حیرت می‌کنیم. بحث بر سر این است که چه تضمینی وجود دارد آیندگان از اظهارنظرهای دانشمندان و موسسات پژوهشی زمانه ما حیرت نکنند؟
مثلا در سال ۲۰۱۳ استیون هاوکینگ، فیزیکدان مشهور اذعان کرد که بشر ۱۰۰۰ سال فرصت دارد که زمین را ترک کند و پژوهش‌های فضایی برای یافتن جایگزینی برای زمین اجتناب ناپذیر است. پیش‌بینی‌های بلند پروازانه‌ای نیز در گوشه و کنار در نشریات و مجلات علم و فناوری منتشر می‌شود. پیش‌بینی آپلود کردن مغز یا به عبارتی ذهن و آگاهی انسان روی بدن مجازی تا سال ۲۰۴۵، کاشت سنسورها در بدن برای درمان بیماری‌ها، پیش بینی و توصیف شهرها، خودروها و هواپیماها و فروشگاه‌های آینده، گاهی ورای تصورات امروزی ماست. غیر از دانشمندان و پژوهشگران، موسسات پژوهشی بزرگ نیز پیش بینی‌های خود را از آینده علم و فناوری منتشر می‌کنند.
در سال‌های اخیر؛ موسسه تامسون رویترز (Thomson Reuters) ده پیش‌بینی درباره تحولات علم و تکنولوژی را تا سال ۲۰۲۵ میلادی منتشر و پیش بینی کرد که چگونه این فناوری‌ها زندگی ما را در دو دهه آینده متحول خواهد کرد. IBM یکی از غول‌های فناوری نیز به صورت دوره‌ای پیش‌بینی‌های پنج سال آینده را در حوزه فناوری از پزشکی گرفته تا صنایع الکترونیک، هوافضا، آموزش و… منتشر می‌کند.رئیس شرکت تامسون رویترز، درباره پیش‌بینی آینده می‌گوید: «ما گوی پیشگویی نداریم که بتوانیم در آن آینده را ببینیم. اما چیزی بهتر از آن داریم که نقل قول‌های منابع علمی و اطلاعات درباره اختراعات ثبت‌شده هستند. وقتی این اطلاعات را با هم در یکجا بررسی کنیم، می‌توانیم دستاوردهای جدیدی را ببینیم که زندگی همه ما را در آینده تغییر خواهند داد».
سایت علمی بیگ بنگ /نویسنده: عرفان کسرایی – پژوهشگر مطالعات علم در دانشگاه کاسل آلمان
