کی از مفیدترین و پراستفاده ترین روشهای تقویت حافظه، استفاده از قصر ذهن است. قصر ذهن مکان، یا مکان هایی در ذهن شماست که می توانید اطلاعاتی را که باید به خاطر بسپارید، در آن ذخیره کنید. با تمرین و زمان، هرکسی می تواند برای خود قصر ذهن بسازد، و بدانید که این کار چیزی به مراتب مفیدتر از مسابقات حافظه و چیزهای بی اهمیت است.
ساخت قصر ذهن
1- طرحی برای قصر خود انتخاب کنید. با اینکه قصر ذهن می تواند یک مکان کاملاً تخیلی باشد، اما آسان تر است که در ابتدا آن را جایی در نظر بگیرید که در دنیای واقعی وجود دارد و با آن آشنا هستید. برای مثال می توانید اتاق خواب خود را به عنوان قصر در نظر بگیرید. قصرهای بزرگتر می تواند خانهی شما، محل کار، مسیر رفتن به مدرسه یا حتی کل شهر باشد. هرچه محل بزرگتر یا دارای جزئیات بیشتری باشد، اطلاعات بیشتری می توانید در فضای ذهنی مربوط به آن ذخیره کنید.
2 - برای قصر خود مسیر مشخص کنید. اگر می خواهید چیزها را بر طبق نظم خاصی به یاد بسپارید، ضروری است که مسیر مشخصی را برای رفتن به قصر خود طی کنید. بنابراین، هنگامی که قصر خود را انتخاب کردید، تصمیم بگیرید که از چه طریق می خواهید به آنجا بروید. اگر واقعا نمی خواهید همه چیز را منظم به خاطر بسپارید، این مرحله غیرضرروی است، اما با این حال بسیار مفید بوده و حفظ کردن قصر را آسان تر می کند.
3- مکان های مخصوص ذخیره سازی را در قصر یا مسیر خود شناسایی کنید. هنگامی که از قصر ذهن استفاده می کنید، چیزهای منحصربه فردی را برای به یاد سپاری در مکان های مشخص انتخاب می کنید. ( یک شماره، یک اسم، قسمتی از یک مکالمه ). بنابراین باید تمام مکان هایی را که فکر می کنید ممکن است به آن نیاز پیدا کنید بشناسید. در ساختمان خود یا در طول مسیر قدم بزنید و واقعاً آن را مشاهده کنید. اگر قصر شما یک مسیر است، مانند مسیر رفتن به محل کار، مکان های ذخیره سازی می تواند چیزهایی باشد که در راه وجود دارد. مانند خانه ی همسایه، چهارراه، یک مجسمه، یک آسمان خراش و ... . اگر قصر یک ساختمان است، می توانید چیزها را در اتاق های مختلف قرار دهید. در هر اتاق قادر به شناسایی مکان های کوچکتر نیز هستید؛ برای مثال نقاشی ها، قسمت هایی از اثاثیه، و غیره. نکته اینجاست که هر مکان باید از مکان دیگر متمایز باشد و مطمئن شوید که این محلها با هم اشتباه گرفته نمیشوند.
4 - قصر خود را حفظ کنید. برای اینکه قصر ذهن شما مؤثر باشد، باید آن را خوب به ذهن بسپارید. بهترین کار این است که طرحی از آن را روی کاغذ رسم کنید ( یا اگر قصر یک مسیر است نقشه ی آن را بکشید)، که تمام نشانهها یا مکان های ذخیره سازی ای که انتخاب کرده اید را نشان دهد. ابتدا قصر خود را تصور کنید، سپس آن را با تصویری که رسم کردید مقایسه کنید تا مطمئن شوید به خوبی تمام مکان ها را به خاطر دارید. محل هایی که در مسیر وجود دارند را با تمام جزئیات ممکن بکشید : مطمئن شوید که تصویر ذهنی شما شامل رنگ، اندازه، عطر و دیگر ویژگی های دیگر اجسام است.
5 - چیزهایی را که باید به خاطر سپرده شوند در قصر جای دهید.وقتی قصر خود را ساختید و آن را به طور کامل در ذهن خود حک کردید، آماده ی استفاده از آن هستید. مقداری اطلاعات قابل مدیریت را در هر مکان قرار دهید. برای مثال، اگر قصر شما یک خانه است و شما می خواهید یک مکالمه را به یاد بسپارید، می توانید بخش های اول مکالمه را در پادری قرار دهید و بخش های دیگر را در سوراخ کلید درب قرار دهید. در هر مکان اطلاعات زیادی قرار ندهید، و اگر چیزهایی هستند که باید جدا از بقیه باشند، آنها را در مکان های متفاوت قرار دهید. بهتر است چیزها را به ترتیبی که می خواهید آن ها را به یاد بسپارید در مسیر قرار دهید. 
6 - از نمادها استفاده کنید. لازم نیست که تمام یک عبارت، یا شماره را در محلی قرار دهید تا بتوانید آن را به خاطر بسپارید. انجام این کار می تواند نتیجه ی معکوس بدهد. به طور کلی باید چیزی را در هر محل ذخیره کنید که به حافظه ی شما تلنگر بزند و شما را به موضوع اصلی ای که می خواستید به یاد بسپارید، راهنمایی کند. بنابراین، اگر می خواهید یک کشتی را به خاطر بسپاید، لنگری را روی مبل خود تصور کنید. اگر کشتی U.S.S Wisconsin است، لنگر را ساخته شده از پنیر تصور کنید. [ ویسکانسین در تولید پنیر شهرت فراوان دارد.] نمادها مختصر هستند و خاطرات را قابل کنترل تر می کنند، و همچنین از تصور کردن کُلِّ چیزی که می خواهید به خاطر بسپارید، مفیدتر اند.
7 - خلاق باشید. تصاویری که در هر مکان قرار می دهید باید تا حدامکان به یاد ماندنی باشند. معمولاً اگر تصاویر مضحک و غیرمعقول باشند، به یاد ماندنی تر هستند. یا در صورتی که متصل به احساس قوی انسانی یا تجربه ی شخصی باشند. عدد 124 چندان به یاد ماندنی نیست، اما تصویر نیزه ای به شکل عدد 1، که یک قو را ( که شکل عدد 2 است) به 4 تکه تقسیم میکند، به راحتی درخاطر میماند. هرچند شاید کمی حالبهمزن باشد.
8 - در قصر خود بگردید. وقتی قصر خود را با تصاویر خاطره انگیر پُر کردید، باید در آن گردش کرده و تصاویر را تماشا کنید. هرچه بیشتر در قصر خود بگردید، مطالبی را که می خواهید، آسان تر به یاد می آورید. مثلا در ذهن خود جیمز جویس [نویسنده ی ایرلندی] را می بینید که روی مبل نشسته است. به طوری که انگار به آنجا تعلق دارد و جزء جدایی ناپذیر دکور است.
9 - از قصر خود استفاده کنید. هنگامی که محتویات قصر خود را حفظ کردید، می توانید به سادگی با قدم زدن در آن و نگاه کردن به اطراف آنها را به خاطر بیاورید. اگر به یک مکالمه احتیاج داشتید، کافی است طبق معمول مسیرتان را دنبال کنید. با تمرین بیشتر می توانید از هرکجای قصر که مایل بودید مسیرتان را شروع کنید تا به قطعهی خاصی از اطلاعات دسترسی پیدا کنید.
10 - قصرهای جدید بسازید. اگر احتیاج داشتید که اطلاعات فقط برای مدت کوتاهی در ذهنتان بماند، می توانید بارها و بارها از یک قصر ذهن استفاده کنید. فقط کافیست محتویات موجود را با اطلاعات جدید جایگزین کنید و به زودی می بینید که فقط اطلاعات جدید را به یاد دارید. اما اگر می خواستید که اطلاعات تا مدت زیادی در قصر بمانند، می توانید آن قصر را نگه داشته و قصر جدیدی برای ذخیره ی اطلاعات بنا کنید.
در مسابقات جهانی حافظه، رقیبان برتر 20 طبقه کارت را در یک ساعت و بیش از 500 عدد تصادفی را در 15 دقیقه حفظ می کنند. فکر می کنید چطور امکان پذیر است؟ باور کنید یا نه، تقریباً هرکسی توانایی انجام چنین کارهای شگفت انگیزی را دارد. برندگان این مسابقه، لزوما حافظه های بهتری از ما ندارند؛ در عوض آنها روش های مختلف تقویت حافظه را آموخته اند تا بتوانند به سرعت هرچیزی را یاد بگیرند و آن را به یاد بیاورند.
درپایان:
پشتکار داشته باشید. قصر حافظه ابزار بسیار قدرتمندی است، اما به راحتی نمی توان بر آن استاد شد. اگر دنبال راه حل سریعی هستید که چند چیز کوچک را به خاطر بسپارید، از یک قلم و کاغذ استفاده کنید. اما اگر واقعاً می خواهید توانایی خود را برای حفظ کردن چیزها افزایش دهید، وقت بگذارید و این روش را تمرین کنید.
منابع:
دانشگاه شیکاگو، مقاله ی توصیف مفهوم قصر حافظه.
مجله ی Mappa Mundi در موضوع علم حافظه
Slate.com مقاله ی مربوط به مسابقات قهرمانی حافظه ایالات متحده
ویکی پدیا
مسابقات جهانی حافظه
تجزیه و تحلیل دستگاه حافظه
جعفری
